Takibi Şikayete Bağlı Suç/Takibi Şikayete Bağlı Olmayan Suç Ne Demektir?

Takibi şikayete bağlı suçlar, bir suç hakkında soruşturma ve akabinde kovuşturma yapılabilmesi için o suçun mağdurunun veya o suçtan zarar gören kişilerinin şikayetlerinin varlığının arandığı suçlardır. Takibi şikayete bağlı suçlar bakımından; şikayet hakkı sahipleri şikayette bulunmadıkça soruşturma ve akabinde kovuşturma başlatılamaz. Bir suçun takibinin şikayete bağlı olması için kanunda açıkça şikayete bağlı bir suç olduğunun belirtilmiş olması gerekmektedir.

Takibi şikayete bağlı olmayan suçlar, takibinin şikayete bağlı olduğu kanunda açıkça belirtilmeyen suçlardır. Öyle ki, takibi şikayete bağlı olmayan suçlar kanunda ayrıca belirtilmez. Esas olan re’sen araştırma ilkesi iken şikayete bağlı olma ise istisnadır. Suça ilişkin olarak ilgili kanun maddesinde bir suçun takibinin şikayete bağlı olduğu açıkça belirtilmemiş ise, o suç savcılık makamı ve mahkeme tarafından re’sen (kendiliğinden) soruşturma ve akabinde kovuşturma konusu yapılır.

Şikayet Hakkı Nedir, Nasıl Kullanılır?

Şikayet hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır. Bu kapsamda şikayet hakkı yalnızca suçun mağduru veya suçtan zarar gören kişiler tarafından kullanılabilen bir haktır. Şikayet hakkı sahibi gerçek veya dernek, vakıf, şirket vb. bir tüzel kişi olabilir. Gerçek kişiler şikayet haklarını bizzat kullanabilecekken, tüzel kişiler ise şikayet haklarını yetkili organları vasıtası ile kullanabilecektir.

Şikayetten vazgeçme halinde; soruşturma aşamasında takipsizlik kararı verilir. Kovuşturma aşamasında ise şikayetten vazgeçme halinde kamu davası düşer.

Şikayetçinin Ölmesi Halinde Şikayet Hakkı Mirasçılara Geçer Mi?

Şikayet hakkının kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olmasının sonucu olarak şikayet hakkı mirasçılara geçmeyecektir. Ancak TCK madde 131 kapsamında istisnai bir durum düzenlenmiştir. Buna göre hakaret suçları kapsamında; mağdurun şikayet etmeden önce ölmesi halinde veya suçun ölmüş olan kişinin hatırasına karşı işlenmesi halinde; ölenin ikinci dereceye kadar üstsoy ve altsoyu, eş veya kardeşleri tarafından şikayette bulunulabilecektir. Ayrıca müştekinin şikayet hakkını bizzat kendisi kullandıktan sonra vefa etmesi durumunda ise mirasçıları açılan ceza davasına müdahil (katılan) sıfatıyla katılabilirler.

Şikayete Tabi Suçlar Nelerdir?

  • (TCK madde 86/2) Basit kasten adam yaralama.
  • TCK madde 86/2 ‘de belirtilen kapsamda yer alan kasten adam yaralama suçunun ihmali davranışla işlenmesi (TCK madde 88).
  • Taksirle yaralama suçu (TCK madde 89/1-2-3-4). Yalnızca bilinçli taksirle TCK madde 89/1 çerçevesinde işlenen yaralama suçu şikayete tabi olmakla aynı kanun maddesinin diğer fıkraları şikayete bağlı değildir.
  • Hırsızlık suçu (TCK madde 141) ve nitelikli hırsızlık suçu (TCK madde 142/1, 2, 3) TCK madde 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenmesi halinde takibi şikayete bağlı suçlardandır. Diğer tüm hallerin takibi şikayete tabi olmamakla, resen kovuşturulur. (TCK madde.144/1) Hırsızlık suçlarında daha az cezayı gerektiren haller de şikayete tabidir.
  • (TCK madde 146/1) Kullanma hırsızlığı suçu.
  • (TCK madde 11) Yurt dışında vatandaş tarafından işlenen suç
  • (TCK madde 12) Yurt dışında yabancı tarafından işlenen suç
  • (TCK madde 102/1 ve 102/2-ikinci cümle) Eşe karşı cinsel saldırı suçu
  • (TCK madde 104/1) Reşit olmayanla cinsel ilişki suçu
  • (TCK madde 105/1) Cinsel taciz suçu
  • (TCK madde 106/1 ikinci cümle) Tehdit suçu
  • (TCK madde 116/1-2-4) Konut dokunulmazlığını ihlal suçu
  • (TCK madde 117/1) İş ve çalışma hürriyetini ihlal suçu
  • (TCK madde 123/1) Kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu
  • Hakaret suçu (TCK madde 125/1, 2, 3). Kamu görevlisine karşı görevi dolayısıyla işlenen hakaret suçu veya cumhurbaşkanına hakaret suçu şikayete tabi suçlardan değildir.
  • Kişinin hatırasına hakaret suçu (TCK madde 130/1,2). Kamu görevlisine karşı görevin dolayısıyla hatırasına hakaret suçunun takibi şikayete bağlı suçlardan değildir.
  • (TCK madde 132/1, 2, 3) Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu
  • (TCK madde 133/1, 2, 3) Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçu
  • (TCK madde 134/1, 2) Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu
  • Mala zarar verme suçu (TCK madde 151/1, 2) Mala zarar verme suçunun nitelikli halleri de (TCK madde 152/1,2) TCK madde 167/2’de belirtilen kişilerin zararına işlenmesi halinde de takibi şikayete tabi suçlardandır.
  • İbadethanelere ve mezarlıklara zarar verme suçu TCK madde 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenirse takibi şikayete bağlıdır (TCK madde 153/1)
  • Hakkı olmayan yere tecavüz suçu (TCK madde 154/1,2,3) TCK madde 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenmesi halinde takibi şikayete bağlıdır.
  • (TCK madde 155/1) Güveni kötüye kullanma suçu
  • (TCK madde 156/1) Bedelsiz senedi kullana suçu
  • Dolandırıcılık suçu (TCK madde 157/1) ve Nitelikli dolandırıcılık suçunun (TCK madde 158/1,2) TCK madde 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenmesi halinde takibi şikayete bağlıdır.
  • (TCK madde 159/1) Dolandırıcılıkta daha az cezayı gerektiren hal
  • (TCK madde 160/1) Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçu
  • Hileli iflas suçu (TCK madde 161/1) TCK madde 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenirse takibi şikayete bağlıdır.
  • Taksirli iflas suçu (TCK madde 162/1) TCK madde 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenirse, takibi şikayete bağlıdır.
  • Karşılıksız yararlanma suçu (TCK madde 163/1-2) TCK madde 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenmesi halinde takibi şikayete bağlıdır.
  • Şirket veya kooperatifler hakkında yanlış bilgi (TCK madde 164/1) TCK madde 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenmesi halinde takibi şikayete bağlıdır.
  • Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi suçu (TCK madde 165/1) TCK madde 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenirse takibi şikayete bağlıdır.
  • Bilgi vermeme suçu (TCK madde 166/1) TCK madde 167/2’de belirtilen kişiler aleyhine işlenmesi halinde takibi şikayete bağlıdır.
  • (TCK madde 209/1) Açığa imzanın kötüye kullanılması suçu
  • (TCK madde 233/1) Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçu
  • Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (dördüncü fıkra hariç, madde 239/1-2-3).
  • (TCK madde 234/3) Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu
  • (TCK madde 340/2) Yabancı devlet başkanına karşı işlenen suç
  • (TCK madde 341/2) Yabancı devlet bayrağına karşı hakaret suçu
  • Yabancı devlet temsilcilerine karşı hakaret (TCK madde 342/2) (Karşılıklılık koşulu aranmaktadır.)
  • 1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanunu, madde 12
  • 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu, madde 80/2
  • 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun’un 16. Madde
  • 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 71 ve 72. maddeleri
  • 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 64/2, 1469 ve 1470 maddeleri
  • 551 sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkında KHK madde 73/A
  • 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında KHK madde 48/A
  • 555 sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında KHK’ madde 24/A
  • 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında KHK madde 61/A

Şikayet Süresi Ne Kadar?

Şikayete tabi suçlarda şikayet süresi, mağdurun ‘fiil’ ve ‘faili’ öğrenmesinden itibaren 6 aydır. Anlaşılacağı üzere; müştekinin şikayet hakkını kullanabilmesi için hem faili hem de fiili öğrenmesi gerekmektedir. Mağdur veya suçtan zarar gören, suç teşkil eden fiilin veya failin hangisini daha geç öğrenmişse, 6 aylık şikayet süresi de o tarihten itibaren başlar. Her ne kadar şikayet süresi kanun maddesinin ilk fıkrasında 6 ay olarak belirtilmişse de yine aynı maddenin ikinci fıkrasında ise ”zamanaşımı süresini geçmemek koşuluyla” ibaresine yer verilmiştir. Bu kapsamda; bu hakkın kullanılabileceği altı aylık sürenin de dava zamanaşımı içerisinde olması gerekeceği sabittir. Belirtilenler ışığında incelendiğinde en hafif suçlar için TCK md. 66’ya göre belirlenen dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu süre hak düşürücü süre olup bu süre içerisinde şikayet hakkının kullanılmaması halinde şikayet hakkı düşer.

Müştekinin birden fazla olduğu durumlarda müştekilerden birinin şikayet süresini kaçırması durumunda, şikayet süresini kaçırmayan diğer müştekilerin şikayet hakkı düşmez. Bu durumda şikayet süresini kaçırmayan müştekiler zamanaşımı süresi içerisinde her zaman şikayetçi olabilirler.

Bu yazımızda Türk Ceza Hukuku kapsamında İstanbul Ceza Avukatı ve İstanbul Ağır Ceza Avukatı bulunduran büromuz ekibi tarafından şikayet hakkı ve şikayete bağlı suçlar hakkında genel bilgilendirmeler yapılmıştır. Ancak şikayet hakkı ve şikayete bağlı suçlar ile ilgili detaylı bilgi ve hukuki destek almak için İstanbul Beşiktaş ilçesinde bulunan  Ceza Hukuku ve Ağır Ceza Hukuku alanında uzman Beşiktaş ceza avukatı ve Beşiktaş ağır ceza avukatı yer alan ekibimiz ile iletişime geçebilirsiniz.