Giriş

Resmi belgede sahtecilik suçu 5237 sayılı TCK md.204 de hükme bağlanmıştır. Şöyle ki;

MADDE 204 (1) Bir resmî belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmî bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(3) Resmî belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması hâlinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.

  • Korunan Yarar

Yukarıda belirtilen kanun maddesinden ve konu başlığından da anlaşılacağı üzere fail tarafından suçun işlenmesi durumunda mağdur bir kişi değil toplum olacaktır. Çünkü suçun maddi konusunu bir resmi belge oluşturmaktadır ve burada zarar gören toplumun resmi belgeye olan güvenidir. Önemli olan bir diğer husus ise bu kanun maddesi ile korunmak istenen hukuki yarardır. Bu konuda birden fazla görüş olsa da doktrinde genel kabul gören görüş kanun maddesi ile korunmak istenenin kamu güveni olduğudur. Ancak suçtan dolayı zarar gören kişilerinde davaya katılma hakkı olduğu kabul görmektedir.

Resmi belgede sahtecilik suçunun oluşabilmesi için, birazdan bahsedeceğimiz seçimlik hareketlerden birinin gerçekleştirilmesi ve bu eylemde aldatma kabiliyetine haiz olan bir resmi belgenin kullanılmış olması gerekmektedir.

  • Belge

Suça konu olan belgenin tanımı kanunumuzda bulunmamaktadır. Bu yüzden belgenin tanımını yaparken yargı kararlarından yararlanılması gerekmektedir. Türk hukukunda ise belgenin en önemli koşulu yazılı bir materyal olması ve hukuki bir değerinin olması gerektiği belirtilmiştir bu yüzden her yazılı materyal belge niteliği taşımamaktadır. TCK’ da belge iki türde ele alınmış olup, TCK md. 204 ise resmi belge türünü konu almıştır. Bir belgenin resmi belge olabilmesi için gerekli olan nitelikler ise:

  • Belgenin kamu görevlisi tarafınca düzenlenmesi.
  • Görevi gereği düzenlenmesi
  • Usul ve şekil şartlarına uyması gerekmektedir.
  • Birde resmi belge niteliğinde görülen belgeler bulunmaktadır.
  • Bunlar unsurları bakımından resmi belge olmasalar bile TCK md. 210/1 fıkrasında resmi belge olarak sayılmışlardır.

  • Seçimlik Hareketler

Yukarıda değindiğimiz seçimlik hareketler ise karşımıza üç farklı şekilde çıkmaktadır. Bunlar;

  • Sahte evrak üretimi ve resmi belgeyi gerçeğe uygun olmayan şekilde kullanma
  • Gerçek resmi belgeleri aldatma amacı ile kullanmak ­­
  • Resmi belgeleri sahte nitelikle kullanılması

  • Fail ve Mağdur

Seçimlik hareketlerden birinin gerçekleşmesi durumunda suç oluşmuş olur. Resmi belgede sahtecilik suçunun mağduru belirttiğimiz gibi toplumdur. Ancak failde kanun maddesi ayrıma gitmiştir. Maddenin ilk fıkrasında suç herkes tarafından işlenebilirken, ikinci fıkrasında suç yalnızca kamu görevlisi tarafından işlenebilmektedir.

  • Suçun Cezası

Fail tarafından seçimlik hareketlerden birinin gerçekleştirilmesi durumunda TCK md. 204/1 göre iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmaktadır. Kanun maddesinin ikinci ve üçüncü fıkrası ise suçun nitelikli hali sayılmış olup, bunların gerçekleşesi durumunda kanun koyucu ceza artırımına gitmiştir. TCK md. 204/2’ e göre yukarıdaki seçimlik hareketlerden birinin kamu görevlisi tarafından görevi ile bağlantılı bir şekilde işlenmesi durumunda kanun koyucu tarafından ceza artırımına gidilmiş ve failin üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmasına karar verilmiştir. TCK md. 204/3’ e göre ise sahteliği ispat olununcaya kadar geçerli olan belgeler ile işlenmesi durumunda verilen ceza yarı oranında arttırılmaktadır. İspat olununcaya kadar geçerli olan belgeler özel kanunlar ile düzenlenmiştir

Hukuki ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacı ile sahtecilik suçu işlenmesi durumunda ise TCK md 211’ e göre hafifletici neden sayılmış olup, bu durumda cezanın yarı oranında indirilmesi gerekmektedir.

  • İçtima Kuralları

TCK md. 212’ de ise suçun içtima kuralını düzenlemektedir. Bu maddeye göre, sahte resmi belgenin bir başka suçta kullanılması durumunda hem sahtecilik suçundan hem de işlenen direr suçtan ayrı ayrı cezalandırılması hükmolunmuştur.

  • Süresi ve Zamanaşımı

Resmi belgede sahtecilik suçu şikayete bağlı suç kategorisinde bulunmadığı için şikayet süresi bulunmamakla birlikte suçun temel dava zamanaşımı 8 yıl olarak belirlenmiştir. 8 yıl içerisinde davaya şikayetçi olup müdahil olarak katılmak mümkündür.

  • Görevli Mahkeme

Resmi belgede sahtecilik suçunda genel görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Ancak suçun kamu görevlisi tarafından işlenmesi durumunda görevli mahkeme ağır ceza mahkemesi olmaktadır.

  • Sonuç

TCK m. 204 ile toplumun güven duyduğu, bir hukuki ilişkinin kuruluşu, sona erdirilişi ve hak ve borçların tanzim ve ispatında önemli bir araç olan belgenin gerçekliği ve bu belgenin gerçekliğinin yarattığı kamu güvenin zedelenmesine yol açacak fiiller cezalandırılmaktadır. Kanun maddesine göre mağdur toplumdur. Ancak fail yönünden ayrıma gidilmiş ve suçun kamu görevlisi tarafından işlenmesi durumunda fail TCK m. 204/2’ e göre, suçun sivil tarafında işlenmesi durumunda ise TCK m. 204/1’ e göre cezalandırması düzenlenmiştir. Resmi belgede sahtecilik suçu şikayete bağlı suçlar kategorisinde olmadığı için herhangi bir süreye tabi tutulmamıştır.

Yazar: Av. Tolgahan HORADİK