Miras davaları belirli bir konusu olan dava türlerinden değildir. Miras konusu hakkında açılmış bütün davaları kapsamaktadır. Miras davalarına örnek olarak vasiyetnamenin iptali davası, tenkis davası verilebilir.
MİRAS DAVASI NASIL AÇILIR?
Miras davası, miras bırakan kişinin ölümü gerçekleştikten sonra açılır. Ortada murisin hazırlamış olduğu bir vasiyetname var ise miras davası açmak pek mümkün değildir. Çünkü murisin hazırladığı vasiyetname kimlerin mirastan pay alıp hangi oranlarda alabileceğini gösteren beyanıdır ve bu yüzden miras dağıtımı vasiyette yazılan şekilde olmalıdır. Vasiyetname yok ise davanın açılacağı yetkili mahkeme belirlenmelidir ve dava orada açılmalıdır.
MURİS NEDİR?
Miras bırakan kişi anlamına gelmektedir. Murislik ölüm, gaiplik ya da ölüm karinesi gibi kişinin yaşamının son bulduğu durumlar sonucu ile meydana gelmektedir. Bu olaylar sonucunda ölen kişinin hakları, borçları, malvarlığı mirasçılarına geçmektedir. Murislik sıfatı gerçek kişilere tanınmıştır, tüzel kişilerin muris olma hakkı yoktur ama tüzel kişilerin mirasçı olma yönünde önünde engel bulunmamaktadır.
TEREKE NEDİR?
Ölen kişinin geride bıraktığı malvarlığı ve borçlarının bütünüdür. Murisin parası, arabası, taşınmaz malları, ziynet eşyaları gibi şeyler ölen kişinin terekesini oluşturan malvarlığı değerleridir.
TEREKENİN TESPİTİ DAVASI NEDİR VE NASIL AÇILIR?
Murisin malvarlığı tespiti için açılan davaya terekenin tespiti davası denmektedir. Tereke mallarının korunması, hak sahiplerine geçmesi ve mirasçıların murislerinin malvarlığı hakkında tam ve net bir bilgiye sahip olmasını sağlayan bir dava türüdür. Tespit davasında murisin malvarlığının aktif ve pasifinin belirlenmesi açısında bilirkişi tarafından bir rapor hazırlanacaktır.
Tereke tespit davasını sadece hukuki yararı olan kimseler açabilmektedir bu sebepten dolayı davayı mirasçıları açmaya yetkilidir. Yasal mirasçıları kanunen açmaya yetkili iken muris vasiyetname ile mirasçı atayabilir ve malvarlığından belirli oranda onlara pay verebilir, bu kişilerde terekeden pay alacağı için dava açmaya yetkili olmuş olur. Davayı açmak için herhangi bir hak düşürücü, zamanaşımı süresi bulunmamaktadır. Mirasçılar, miras bırakanın vefatı ile dava açmaya hak kazanırlar.
Dava murisin son yerleşim yerindeki sulh hukuk mahkemesinde açılır. Açılan davada murisin malvarlıkları için ilgili yerlere müzekkere yazılarak (örneğin taşınmazları için tapu ve kadastro müdürlüğüne, bankalardaki hesapları için bankalara müzekkere yazılır.) terekenin aktif ve pasifi tek tek belirlenir. Belirlenen aktif ve pasifler sonucunda aktiflerden pasifleri çıkartılarak denkleştirme işlemi yapılır ve geriye kalan değer mirasçılar arasında paylaşılacak terekeyi oluşturur.
Tereke tespiti davası açmak isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz. Deneyimli Miras Avukatlarımız ile sizlere yardımcı oluyoruz. İstanbul Beşiktaş’ta bulunan Hukuk Büromuza gelerek detaylı bilgi alabilirsiniz.
TEREKENİN TESPİTİ DAVASINDA YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME?
Terekeyle ilgili davalarda yetkili mahkeme miras bırakanın son yerleşim yeriyken görevli mahkeme ise Sulh Hukuk Mahkemesidir. Dava miras bırakanın son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesinde açılmaktadır. Terekenin tespiti davası re ’sen ya da istem üzerine açılmaktadır.
MİRAS DAVALARINDA YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME?
Miras davalarında yetkili mahkeme miras bırakanın yerleşim yeridir. Görevli mahkeme aslen miras bırakanın ikamet ettiği yer Sulh Hukuk Mahkemesidir. Miras davası konudan konuya değişiklik gösterdiği için görevli mahkemede değişiklik gösterebilir. Miras davasına konu olan tapu tescil davasında Asliye Hukuk Mahkemesi görevli olurken terekenin tespiti davası ise Sulh Hukuk Mahkemesi görevli olur. Hak kaybı olmaması için miras davasının yetkili ve görevli mahkemede açılması gerekmektedir.
MİRASTA PAYLAŞIM/ ZÜMRE SİSTEMİ?
Ölen kişinin terekesi mirasçıları arasında paylaştırılır. Zümre sistemi ile mirasçıların miras payları belirlenmektedir. Zümre sistemine girebilmek için kan hısmı olması gerekir. Zümre sistemi soy bağını esas alır ve miras bırakan esas alınarak zümre belirlenir.1.zümre mirasçıları murisin altsoyu oluşturur. 2.zümre mirasçıları murisin annesi, babası, kardeşleri, yeğenleri, bunların çocukları ve torunları oluşturmaktadır. Son olarak 3.zümre mirasçıları ise murisin büyükannesi, büyükbabası ve bunların altsoyu oluşturmaktadır. Zümre sisteminin prensipleri:
Mirasçı olunabilmesi için bir zümreye ait olunmalıdır. Zümreye dahil olma işlemi kan hısımlığı ile gerçekleşir. Kan hısımlığı miras bırakan ile mirasçısı arasında soy bağının kurulmuş olması gerekir. Tek istisna olarak evlatlık ve onun altsoyu bulunmaktadır. Kayın hısımları ise zümre sistemine dahil olmamaktadır.
Bir önceki zümrede mirasçının olması bir sonraki zümrenin mirasçılığını engeller. Ölen bir annenin çocuğunun bulunması çocuğun anneannesi ve dedesinin mirasçılığını engellemektedir.
Zümrede ön sırada bulunan mirasçılar bir altta bulunan mirasçıların mirasçılığını engellerler. Mirastan ölen kişinin kardeşlerine pay düşmesi aynı zümre içerisinde bulunmasına rağmen yeğenlerinin mirasçılığını engeller.
Zümre başı ya da kök başına altsoyları halef olmaktadır. Ölen bir kişinin çocuğu kendinden önce vefat ederse torunu mirasçısı olur.
Miras 1.zümrede kök başlarına, 2 ve 3.zümrelerde zümre başlarına eşit paylaştırılır. Bir kişinin vefatı anne ya da babasından önce olursa ve anne ya da babası vefat ederse onların mirası torunlara 1/2 oranında düşer.
2 ve 3. Zümrede miras anne ve baba hattı olarak iki kola ayrılır. Bir kişinin vefatı sonucu çocukları yok ise mirası anne ve babasına geçmektedir. Eğer ki anne ve babası da vefat etmişse mirasın yarısı anne tarafından büyükanne ve büyükbabaya diğer yarısı baba tarafından büyükanne ve büyükbabaya kalmaktadır.
SAĞ KALAN EŞİN MİRAS PAYI NEDİR?
Eşler arasında kan hısımlığı bulunmadığından sebep eş zümre mirasçısı değildir. Sağ kalan eş her zümre ile mirastan belli oranlarda pay almaktadır. Eşin mirastan pay alma oranları TMK madde 499’da düzenlenmiştir.
TMK madde 499’a göre sağ kalan eşin mirastan pay oranları:
– Miras bırakanın altsoyu ile mirasçı olursa, mirasın dörtte biri,
-Miras bırakanın ana ve baba zümresi ile mirasçı olursa, mirasın yarısı,
-Miras bırakanın büyük anne ve büyük babaları ve onların çocukları ile mirasçı olursa, mirasın dörtte üçü, bunlar da yoksa mirasın tamamı eşe kalır.
EVLATLIĞIN MİRAS PAYI NEDİR?
Evlatlık ve alt soyu miras bırakan ile kan hısımlığı olmayıp da zümre mirasçısı olabilen kişilerdir. Bu kişiler evlat edinmiş miras bırakana kan hısmı gibi mirasçı olurlar. Evlatlığın mirastan payı kendi kan hısımlarının aldığı oran kadardır. Miras bırakanın kendi kan hısımları ile aynı haklara sahiptirler. .Evlat edinilenin mirastan pay alabilmesi için evlat edinenle arasında ölüm anında kurulmuş geçerli bir evlatlık ilişkisinin bulunması gerekir. Evlatlığın evlat edinenin mirasından pay alabileceği gibi kendi kan hısımlarına olan mirasçılığı da devam etmektedir ama evlat edinen ve hısımları evlatlığa ve mirasçı olamamaktadır.
MİRAS DAVASI NE KADAR SÜRER?
Miras davalarının konusuna göre dava süreci değişmektedir. Mirasçıların birbirleriyle anlaşmazlığı, murisin ölmeden önce 3.kişilerle yapmış olduğu anlaşmalar sebebiyle mirasçıların saklı paylarının zedelenmesi, davanın açıldığı mahkemenin iş yükünün fazla olması, murisin terekesinde bulunan malvarlığı, murisin vasiyetname hazırlaması, sürecin avukat ile takip edilmesi gibi durumlar dava sürecini etkileyen ve değiştiren faktörlerdir.
MİRASTAN ÇIKARMA İŞLEMİ( MİRASTAN ISKAT) NEDİR VE NASIL YAPILIR?
Mirastan çıkarma, miras üzerinde saklı pay hakkı olan mirasçıların muris tarafından tek taraflı ölüme bağlı olarak mirasçılık ve payından mahrum etmesi anlamına gelmektedir. Bu işlem saklı paya sahip mirasçılar açısından geçerli olmaktadır. Saklı payı olmayan mirasçılar etkilenmemektedir yani yasal mirasçı ya da atanmış mirasçıların mirastan ıskat edilmesi durumu söz konusu değildir. Mirastan çıkarma cezai ve koruyucu olmak üzere iki sebepten gerçekleşir ve muris bu sebepleri açık bir şekilde belirtmesi gerekir. Açık bir şekilde belirtilmeyen sebepler veya yanılmaya düşülerek var sanılan sebeplerin varlığı durumunda yapılan ıskat işlemi geçersiz olmaktadır. Bu sebepler TMK’de madde 510 ve 513.maddelerinde düzenlenmiştir.
MADDE 510.
-Aşağıdaki durumlarda miras bırakan kişinin, ölümüne bağlı bir tasarrufla saklı paylı mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilir:
- Mirasçı, miras bırakan kişinin veya miras bırakan kişinin yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse,
- Miras bırakan, miras bırakana veya miras bırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse. (CEZAİ ISKAT)
- Borç ödemeden aciz sebebiyle mirasçılıktan çıkarma
MADDE 513
– Miras bırakan, hakkında borç ödemeden aciz belgesi bulunan altsoyunu, saklı payının yarısı için mirasçılıktan çıkarabilir. Ancak, bu yarıyı mirasçılıktan çıkarılanın doğmuş ve doğacak çocuklarına özgülemesi şarttır.
Miras açıldığı zaman borç ödemeden aciz belgesinin hükmü kalmamışsa veya belgenin kapsadığı borç tutarı mirasçılıktan çıkarılanın miras payının yarısını aşmıyorsa, mirasçılıktan çıkarılanın istemi üzerine çıkarma iptal olunur. (KORUYUCU ISKAT)
Mirasçılıktan çıkarma miras bırakana yasal olarak tanınmış, tek taraflı, ölüme bağlı tasarruf işlemidir. Iskat işlemi vasiyet yoluyla gerçekleşir. Miras bırakan bu işlemi noterde düzenlenen resmi vasiyetname yoluyla yapabileceği gibi kendi el yazısıyla oluşan adi yazılı şeklindeki vasiyetname ile de yapabilir. Iskat işlemi yapıldığı sırada sözlü vasiyetnameyi gerektirecek savaş, deprem, hastalık gibi olağanüstü durumlar mevcut ise sözlü vasiyet ile de işlem gerçekleştirilebilir. Tek taraflı bir işlem olduğu için miras bırakan bu işleminden istediği zaman dönme hakkına sahiptir. Mirasçıları tarafından bu işlemin iptali istenir ise Asliye Hukuk Mahkemelerinde mirasçılıktan çıkarma tasarrufunun iptali davası açılabilmektedir.
REDDİ MİRAS NEDİR VE NASIL YAPILIR?
Kişinin kendisine bırakılan mirası kendi isteğiyle reddetmesi demektir. Miras, yasal ve atanmış mirasçılara geçer iken külli halefiyet ilkesi gereği aktif ve pasifi olmak üzere tamamıyla geçer. Mirasın reddi yapılabilmesi için miras bırakanın ölmesi gerekmektedir, kişi hayatta iken reddi miras yapılamamaktadır.
Mirasçı terekenin aktifinin pasifinden az yani terekenin borca batmış olduğu durumlarda reddi mirasa başvurur. Mirasçı murisin ölümünden 3 ay sonra miras bırakanın reddi miras için başvuru yapmalıdır.. Mirasın reddi için tanınan süre hak düşürücü süredir, mahkeme tarafından re’sen incelenir. Bu 3 aylık süre:
TMK madde 606 ‘Bu süre, yasal mirasçılar için mirasçı olduklarını daha sonra öğrendikleri ispat edilmedikçe miras bırakanın ölümünü öğrendikleri; vasiyetname ile atanmış mirasçılar için miras bırakanın tasarrufunun kendilerine resmen bildirildiği tarihten işlemeye başlar.’
TMK madde 607 ‘Koruma önlemi olarak terekenin yazımı hâlinde mirası ret süresi, yasal ve atanmış mirasçılar için yazım işleminin sona erdiğinin sulh hâkimi tarafından kendilerine bildirilmesiyle başlar.’
olarak düzenlenmiştir. Reddi miras bu düzenlenen süreler içerisinde yapılmazsa red hakkı düşer. Red istemi murisin son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesine yapılmalıdır. Reddi Miras davası ile ilgili detaylı bilgi almak ve İstanbul Miras Avukatlarımızdan bilgi alabilirsiniz.
TORUN MİRAS DAVASI AÇABİLİR Mİ?
Miras davası açma hakkı yasal ve atanmış mirasçılara tanınmıştır. Torun yasal mirasçıların içerisinde bulunur. Torunun miras davası açabilmesi için durumların ve şartların uygun olması gerekir. Örneğin torunun büyükanne ya da büyükbabanın mirası için dava açabilmesi büyükannenin ya da büyükbabanın çocuklarının vefat etmiş olma durumunda gerçekleşir.
MİRAS AVUKATI 2023
Miras avukatı, miras hukukundan kaynaklanan dava ve uyuşmazlıklar ile ilgilenen ve bu konu üzerine uzmanlaşan avukatlardır. MET Hukuk Danışmanlık olarak İstanbul’da tecrübeli Miras Avukat ekibimiz ile sizlere destek oluyoruz. Miras davalarınızda sizlere yardımcı olacak avukatlarımız için bizimle iletişime geçebilirsiniz.