Kiracı hakları nelerdir? Kiralamak, bir konut veya ticari alan kullanma hakkını belirli bir süre için ve belirli bir bedel karşılığında elde etmenin bir yoludur. Kiracılar, konut veya ticari alanlarını kullanırken belirli haklara sahiptir. Bu kiracı hakları şunlardır:
- Kiralananı Maksada Uygun Kullanma Hakkı: Kiracı, kiraladığı konut veya ticari alanı, kira sözleşmesinde belirtilen amaç doğrultusunda kullanma hakkına sahiptir. Örneğin, konut olarak kiralanan bir yer ticari amaçla kullanılamaz.
- Kusursuz Teslim Alma Hakkı: Kiracı, kiraladığı konut veya ticari alanın kusursuz ve kullanıma hazır bir şekilde teslim edilmesini talep etme hakkına sahiptir. Taşınmazda herhangi bir ayıbın olması durumunda, kiracı bu ayıbın giderilmesini kiraya verenden talep edebilir.
- Huzurlu Kullanım Hakkı: Kiracı, kiraladığı konut veya ticari alanda huzurlu bir şekilde yaşama veya çalışma hakkına sahiptir. Kiraya veren veya üçüncü kişiler tarafından kiracıya herhangi bir müdahalede bulunulamaz.
- Onarım ve Tadilat Hakkı: Kira sözleşmesi süresince, kiralananda meydana gelen ve kiracının kullanımını engelleyen arızaların onarımı kiraya veren tarafından yapılmalıdır. Acil durumlarda kiracı, arızayı kendi imkanlarıyla onarabilir ve masrafları kiraya verenden talep edebilir.
- Kira Bedelini Değiştirme Hakkı: Kira bedeli, kira sözleşmesinde belirlenir. Belirli süreli kira sözleşmelerinde, kira bedeli her yıl TÜFE oranında artırılabilir. Belirsiz süreli kira sözleşmelerinde ise kira bedeli, her üç yılda bir yeniden belirlenebilir.
- Sözleşmeyi Fesih Hakkı: Kiracı, kira sözleşmesini belirli şartlara bağlı olarak fesih etme hakkına sahiptir. Belirli süreli kira sözleşmelerinde, kiracı fesih için haklı bir sebebe dayanmak zorundadır. Belirsiz süreli kira sözleşmelerinde ise kiracı, herhangi bir haklı sebep göstermeksizin kira sözleşmesini fesih edebilir.
- Tahliye Hakkı: Kiracı, kira sözleşmesi sona erdiğinde veya haklı bir sebep nedeniyle kira sözleşmesini feshettiğinde, kiraladığı konut veya ticari alanı tahliye etme hakkına sahiptir. Tahliye işlemi sırasında kiraya veren tarafından kiracıya herhangi bir zorluk çıkarılamaz.
- Depozito İadesi Hakkı: Kiracı, kira sözleşmesi sona erdiğinde ve kiraladığı konut veya ticari alanı herhangi bir hasar görmemiş bir şekilde teslim ettiğinde, depozitosunu geri alma hakkına sahiptir.
- Yasal Yardım Alma Hakkı: Kiracı, kira sözleşmesiyle ilgili herhangi bir konuda yasal yardım alma hakkına sahiptir.
Oturduğu Ev Satılan Kiracının Hakları
Evinizin satılması, kiracı olarak sizi endişelendirebilir. Haklarınızı bilmeniz ve bu süreçte nasıl ilerlemeniz gerektiğini anlamanız önemlidir. Evi satılan kiracı hakları şöyledir:
Kira Sözleşmesi Devam Eder:
Ev satıldığında, kira sözleşmesi yeni malike devreder. Yeni malik, eski malikin tüm hak ve yükümlülüklerini devralır. Bu, kira sözleşmesinin şartlarının ve kira bedelinin aynı kalacağı anlamına gelir.
Yeni Malikin Hakkı:
Yeni malik, belirli koşullar altında kira sözleşmesini feshedebilir. Bu koşullar şunlardır:
- Kendisi veya yakın akrabası için konut ihtiyacı: Yeni malik, evi kendisi, eşi, altsoyu veya üstsoyu için konut olarak kullanmak istiyorsa, kira sözleşmesini feshedebilir. Bunu yapmak için, satın alma tarihinden itibaren bir ay içinde kiracıya noter aracılığıyla ihtarname göndermesi gerekir. İhtarnamede, fesih sebebi ve tahliye tarihi belirtilmelidir. Tahliye tarihi, ihtarname tebliğinden itibaren altı aydır.
- Evin yeniden inşası veya imarı: Yeni malik, evi yeniden inşa etmek veya imar planına uygun şekilde tadilat yapmak istiyorsa, kira sözleşmesini feshedebilir. Bunu yapmak için, satın alma tarihinden itibaren bir ay içinde kiracıya noter aracılığıyla ihtarname göndermesi gerekir. İhtarnamede, fesih sebebi ve tahliye tarihi belirtilmelidir. Tahliye tarihi, ihtarname tebliğinden itibaren bir yıldır.
Kiracının Hakkı:
Yeni malik tarafından haklı bir sebep olmaksızın tahliye edilmek istenen kiracı, aşağıdaki haklara sahiptir:
- Kira Sözleşmesini Devam Ettirme Hakkı: Kiracı, evi tahliye etmemek ve kira sözleşmesini devam ettirmek isteyebilir. Bu durumda, yeni malik tarafından sunulan tazminatı kabul etmesi gerekir.
- Tazminat Hakkı: Haksız yere tahliye edilen kiracı, tazminat talep edebilir. Tazminatın miktarı, kira sözleşmesinin kalan süresine ve kira bedelinin brüt tutarına göre belirlenir.
Diğer Haklar:
- Kira Bedelini Ödeme: Kiracı, kira bedelini yeni malike ödemekle yükümlüdür.
- Evin Bakımı: Kiracı, evi iyi durumda tutmaya ve gerekli bakımları yapmaya devam etmelidir.
- Evi Gösterme: Kiracı, evi potansiyel alıcılara göstermek için yeni malike yardımcı olmak zorundadır.
Önemli Notlar:
- Kiracı, evi satın alan kişiyle yeni bir kira sözleşmesi yapmak zorunda değildir.
- Yeni malik, kira bedelini keyfi olarak artıramaz.
- Kiracı, evi tahliye etmeden önce tazminat ve diğer hakları hakkında bir avukata danışmalıdır.
10 Yıllık Kiracının Hakları
10 yıllık kiracının hakları, Türk Borçlar Kanunu’nda (TBK) belirtilen genel kiracı haklarına ek olarak, bazı özel haklara da sahiptir. Bu kiracı hakları şunlardır:
- Tahliye Hakkı:
- Belirli Süreli Kira Sözleşmesi: Belirli süreli kira sözleşmelerinde, 10 yıllık sürenin dolmasıyla birlikte kira sözleşmesi kendiliğinden sona erer. Kiraya veren, bu durumda kiracıdan herhangi bir gerekçe göstermeksizin tahliye talep edebilir.
- Belirsiz Süreli Kira Sözleşmesi: Belirsiz süreli kira sözleşmelerinde ise, kiraya veren 10 yıllık sürenin dolmasından sonra her uzama yılının bitiminden en az 3 ay önce yazılı bildirimde bulunmak koşuluyla, herhangi bir gerekçe göstermeksizin kira sözleşmesini feshedebilir.
- Kira Bedelinin Belirlenmesi:
- Belirli Süreli Kira Sözleşmesi: Belirli süreli kira sözleşmelerinde, kira bedeli için yeni bir sözleşme yapılması gerekir. Taraflar yeni kira bedelinde anlaşamazsa, kira bedeli bilirkişi tarafından belirlenir.
- Belirsiz Süreli Kira Sözleşmesi: Belirsiz süreli kira sözleşmelerinde ise, kira bedeli her yıl en fazla TÜFE oranında artırılabilir. Kiraya veren, TÜFE oranını aşan bir kira bedeli talep edemez.
- Tadilat ve Tamirat Hakkı:
- Kiraya veren, kiralananın oturmaya elverişli halini koruması ile ilgili tadilat ve tamiratları yapmakla yükümlüdür.
- Kiracı, kiralananın acil bir tamirata ihtiyacı olduğunu kiraya verene yazılı olarak bildirmek zorundadır. Kiraya veren, bildirimden sonra makul bir süre içinde tamiratı yaptırmazsa, kiracı tamiratı yaptırarak masrafları kiraya verenden alabilir.
- Önalım Hakkı:
- Kiraya veren, kiralananı satmaya karar verirse, öncelikle kiracıya satmayı teklif etmek zorundadır. Kiracı, aynı şartlarda satın almak istediğini 1 ay içinde yazılı olarak bildirirse, kiraya verenin kiralananı üçüncü bir kişiye satması mümkün değildir.
- Tazminat Hakkı:
- Kiraya veren, kira sözleşmesini haksız yere feshederse veya kiracıya teslim etmesi gereken şeyi teslim etmezse, kiracı tazminat talep edebilir.
10 yıllık kiracıların dikkat etmesi gereken diğer bazı hususlar:
- Kiraya verenin kira sözleşmesini feshetmesi halinde, kiracı 1 ay içinde tahliye davası açabilir.
- Kiracı, kiralananı kiraya verenin izni olmadan üçüncü bir kişiye devredemez veya kiraya veremez.
- Kiracı, kiralananı kullanırken gerekli özeni göstermek ve komşularını rahatsız etmemek zorundadır.
Kentsel Dönüşüm Kiracı Hakları
Kentsel dönüşüm kapsamında riskli yapı olarak belirlenen binalarda yaşayan kiracı hakları vardır. Bu haklar şunlardır:
- Kira Yardımı:
- Riskli binanın yıkım kararı kesinleştikten sonra kiracılar, 2 aylık kira bedelini geçmemek üzere kira yardımı alabilir.
- Kira yardımı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde ve ilgili kurumlarca (TOKİ, il/ilçe müdürlükleri) yapılmaktadır.
- Kira yardımı, kiracıya tek seferde peşin olarak ödenir.
- Taşınma Yardımı:
- Kiracılar, taşınma masraflarını karşılamak için taşınma yardımı alabilir.
- Taşınma yardımı, riskli binada oturan her aile için 1.000 TL olarak belirlenmiştir.
- Taşınma yardımı, kiracıya tek seferde peşin olarak ödenir.
- Eski Daireye Dönüş Hakkı:
- Kentsel dönüşüm tamamlandıktan sonra, eski kiracılar yeni binada inşa edilen dairelere öncelikli olarak dönme hakkına sahiptir.
- Eski kiracılar, yeni dairelere dönmek isterlerse, emsal bedeli üzerinden daire satın alabilirler.
- Eski kiracıların emsal bedeli ödeme imkanları yoksa, kiracıların kira bedellerini de kapsayacak şekilde TOKİ tarafından finansman imkanı sunulabilir.
- Kira Bedelinin Devamı:
- Kentsel dönüşüm süresince kiracılar, eski kira bedelini ödemeye devam eder.
- Yeni binada inşa edilen dairenin kira bedeli, emsal bedeli üzerinden belirlenir.
- Eski kiracılar, yeni dairenin kira bedelini karşılayamıyorsa, kira bedelinin kalan kısmı için TOKİ tarafından finansman imkanı sunulabilir.
- Kira Sözleşmesinin Feshi:
- Riskli binanın yıkım kararı kesinleştikten sonra kiracılar, kira sözleşmesini feshedebilir.
- Kiracılar, kira sözleşmesini feshetmek isterlerse, kiraya verene yazılı bildirimde bulunmak zorundadır.
- Kiracılar, kira sözleşmesini feshettikleri takdirde, herhangi bir tazminat ödemek zorunda değildir.
- Hak Arama Yolları:
- Kentsel dönüşümde haklarını ihlal edilen kiracılar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na, il/ilçe müdürlüklerine veya mahkemelere başvurabilir.
Depremde Kiracı Hakları
Deprem, binalarda hasara yol açarak kiracıların haklarını da etkileyebilecek bir doğal afettir. Depremden sonra kiracı hakları, hasarın boyutuna ve binanın kullanılabilirlik durumuna göre değişir.
Hasar Gören Binalar için Kiracı Hakları:
- Binanın Kullanılamaz Durumda Olması:
- Bina yıkılmış veya ağır hasar almışsa ve kullanılamaz durumdaysa kira sözleşmesi kendiliğinden sona erer.
- Kiracı, ödemiş olduğu kira bedellerini geri alabilir.
- Kiracı, taşınma masraflarını kiraya verenden talep edebilir.
- Binanın Az Hasarlı Olması:
- Bina az hasarlıysa ve oturmaya elverişliyse kira sözleşmesi devam eder.
- Kiracı, kiraya verenden binanın onarımını talep edebilir.
- Onarım süresi boyunca kiracı, kira bedelinde indirim talep edebilir.
- Kiracı, onarım süresince başka bir yerde ikamet etmek zorunda kalırsa, bu masrafları kiraya verenden talep edebilir.
Hasar Görmeyen Binalar için Kiracı Hakları:
- Binanın Hasar Görmemesi:
- Bina depremden hiç hasar almamışsa kira sözleşmesi devam eder.
- Kiracı, kira bedelini eksiksiz olarak ödemek zorundadır.
- Kiracı, depremden dolayı yaşadığı endişe ve korku nedeniyle kira sözleşmesini feshetmek isteyebilir.
- Bu durumda kiracı, “olağanüstü fesih” hakkını kullanabilir.
- Olağanüstü fesih için kiracı, kiraya verene 3 ay önceden yazılı bildirimde bulunmak zorundadır.
- Kiracı, olağanüstü fesih nedeniyle herhangi bir tazminat ödemek zorunda değildir.
Depremden Sonra Kiracıların Dikkat Etmesi Gereken Hususlar:
- Binanın hasar durumunu yetkililere bildirmek.
- Hasarın fotoğraflarını ve videolarını çekmek.
- Kiraya verenin hasarı onarması için yazılı bir ihtarname göndermek.
- Onarım süresi boyunca kira bedelinde indirim talep etmek.
- Taşınma masraflarını ve diğer masrafları belgelemek.
- Haklarını korumak için yasal yollara başvurmak.
Dükkan Kiracı Hakları
Dükkan kiracı hakları, Türk Borçlar Kanunu’nda (TBK) ve diğer ilgili mevzuatta düzenlenmiştir. Bu haklar genel olarak şunlardır:
- Kira Sözleşmesi:
- Kira sözleşmesi yazılı olarak yapılmalıdır.
- Sözleşmede, kiralananın özellikleri, kira bedeli, kira süresi, ödeme şekli ve diğer şartlar açıkça belirtilmelidir.
- Kiracı, sözleşmeyi imzalamadan önce dikkatlice okumalı ve anlamalıdır.
- Kira Bedeli:
- Kira bedeli, taraflarca serbestçe belirlenir.
- Kira bedeli, belirli süreli kira sözleşmelerinde her yıl en fazla TÜFE oranında artırılabilir.
- Belirsiz süreli kira sözleşmelerinde ise kira bedeli her yıl emsal kira bedeline göre belirlenir.
- Kira Süresi:
- Belirli süreli kira sözleşmeleri en az 1 yıl, belirsiz süreli kira sözleşmeleri ise en az 6 ay süreyle kurulabilir.
- Belirli süreli kira sözleşmesi, sürenin dolmasıyla kendiliğinden sona erer.
- Belirsiz süreli kira sözleşmesi, her iki tarafın da 1 ay önceden yazılı bildirimde bulunmasıyla feshedilebilir.
- Dükkanın Teslimi:
- Kiraya veren, dükkanı kiracıya kullanıma elverişli bir durumda teslim etmek zorundadır.
- Dükkanın tesliminde herhangi bir eksiklik veya kusur varsa, kiracı kiraya verene yazılı olarak bildirmelidir.
- Dükkanın Kullanımı:
- Kiracı, dükkanı kiraya verme amacına uygun olarak kullanmak zorundadır.
- Kiracı, kiraya verenin yazılı izni olmadan dükkanı başkasına devredemez veya kiraya veremez.
- Onarım ve Tadilat:
- Kiralananın oturmaya elverişli halini koruması ile ilgili tadilat ve tamiratları kiraya veren yapmak zorundadır.
- Kiracı, kiralananın acil bir tamirata ihtiyacı olduğunu kiraya verene yazılı olarak bildirmek zorundadır.
- Kiraya veren, bildirimden sonra makul bir süre içinde tamiratı yaptırmazsa, kiracı tamiratı yaptırarak masrafları kiraya verenden alabilir.
- Tahliye:
- Kiraya veren, kira sözleşmesini feshederek dükkanın tahliyesini talep edebilir.
- Tahliye davası açabilmesi için kiraya verenin haklı bir sebebi olması gerekir.
- Haklı sebepler şunlar olabilir:
- Kiralananın yeniden inşası veya imarı
- Kiralananın kiraya verme amacına uygun olarak kullanılmaması
- Kira bedelinin ödenmemesi
- Kiralananın kasten veya ihmal sonucu hasar görmesi
- Tazminat:
- Kiraya veren veya kiracı, sözleşmeye aykırı davranması nedeniyle diğer tarafa tazminat ödemek zorundadır.
MET Hukuk Danışmanlık olarak İstanbul’da profesyonel kira avukatlarımız ile sizlerin sorunlarına yardımcı oluyoruz. İstanbul kira avukatı hizmeti için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Kiracı hakları oldukça önemlidir. Kiracı haklarını bilmeniz sizlere olası sorunlarda kolaylık sağlayacaktır. Kiracı hakları hakkında detaylı bilgi almak için bizleri arayabilirsiniz.