TCK 188. maddesi, “Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti Suçu”nu düzenlemektedir. Bu madde, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerle ilgili çeşitli eylemleri suç saymakta ve bu eylemlere farklı cezalar öngörmektedir.
Madde 188’in Temel Unsurları ve Cezaları:
- Madde 188/1: Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
- Madde 188/2: Uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithali resmi makamların iznine bağlı olan maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal eden kişi, yukarıdaki fıkrada belirtilen ceza ile cezalandırılır.
- Madde 188/3: Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
- Madde 188/4: Yukarıdaki fıkralarda belirtilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri veya bazmorfin olması halinde, verilecek cezalar yarı oranında artırılır.
- Madde 188/5: Yukarıdaki fıkralarda belirtilen suçların üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi halinde, verilecek cezalar yarı oranında artırılır. Bu suçların bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek cezalar bir kat artırılır.
- Madde 188/6: Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanan kişilere yer veya imkan sağlayan kişi, beş yıldan on yıla kadar hapis ve bin günden onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
- Madde 188/7: Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmayan ancak üretimde kullanılan ve ithali resmi makamların iznine bağlı olan maddeleri satan, satın alan, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi, sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
- Madde 188/8: Bu maddede tanımlanan suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Suçun Hukuki Değeri:
TCK madde 188 ile korunan hukuki değer kamu sağlığıdır. Uyuşturucu ve uyarıcı maddelerin imal ve ticareti, bireylerin sağlığını tehdit ettiği gibi toplumun genel sağlığını ve güvenliğini de olumsuz etkilemektedir.
Suçun Faili:
Bu suçun faili herkes olabilir, özgü bir suç değildir.
Suçun Manevi Unsuru:
Bu suçlar kasten işlenebilen suçlardandır. Kanunda taksirli hali düzenlenmediği için taksirle işlenemez.
Ağırlaştırıcı Nedenler:
Yukarıda belirtilen cezaları artıran çeşitli nedenler bulunmaktadır. Bunlardan bazıları:
- Suç konusu maddenin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri veya bazmorfin olması (TCK 188/4).
- Suçun üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi (TCK 188/5).
- Suçun bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi (TCK 188/5).
- Suçun okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi binalara ve bunların sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafede işlenmesi (TCK 188/4).
- Uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması (TCK 188/3).
- Suçu işleyenin sağlık mesleği mensubu veya eczacılıkla ilgili bir meslek sahibi olması (TCK 188/8).
Hafifletici Nedenler:
Türk Ceza Kanunu’nda uyuşturucu madde suçlarında etkin pişmanlık hükümleri (TCK madde 192) bulunmaktadır. Buna göre, suç ortaya çıkmadan önce failin pişmanlık göstererek yetkili makamlara bilgi vermesi veya yakalanmalarını sağlaması durumunda cezasında indirim yapılabilir veya ceza verilmeyebilir.
Sonuç:
TCK 188, uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçunu kapsamlı bir şekilde düzenlemekte ve bu suçlarla mücadelede önemli bir hukuki araç teşkil etmektedir. Cezaların ağırlığı ve nitelikli hallerin çeşitliliği, bu suçların toplum sağlığı ve güvenliği üzerindeki ciddi etkisini yansıtmaktadır.
TCK 188’den Ceza Alan Ne Kadar Yatar?
TCK 188’den ceza alan birinin ne kadar yatacağı, verilen cezanın süresine, suçun niteliğine, cezada artırım veya indirim sebeplerinin olup olmamasına ve hükümlünün infaz rejimine göre değişiklik gösterir. Bu nedenle kesin bir süre vermek mümkün değildir. Ancak genel bir çerçeve çizilebilir:
TCK Madde 188’e Göre Temel Ceza Süreleri:
- Madde 188/1 (Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal, ithal veya ihraç): 20 yıldan 30 yıla kadar hapis.
- Madde 188/3 (Uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti – satma, verme, nakletme, bulundurma vb.): 10 yıldan az olmamak üzere hapis.
- Madde 188/7 (Uyuşturucu üretiminde kullanılan bazı maddelerin ticareti): 8 yıldan az olmamak üzere hapis.
Ceza İnfaz Rejimi:
Türkiye’deki ceza infaz rejimine göre, hükümlülerin belirli bir süre cezaevinde kaldıktan sonra koşullu salıverilme (şartlı tahliye) imkanları bulunmaktadır. 2020 sonrası işlenen suçlarda genel olarak koşullu salıverilme oranı 3/4‘tür. Yani hükümlü, cezasının dörtte üçünü infaz ettikten sonra iyi halli olması koşuluyla salıverilebilir. 2020 öncesi işlenen suçlarda ise bu oran genellikle 2/3‘tü.
Cezayı Etkileyen Faktörler ve Örnekler:
- Ağırlaştırıcı Nedenler:
- Suç konusu maddenin eroin, kokain, morfin vb. olması halinde ceza yarı oranında artırılır (188/4).
- Suçun okul, hastane gibi yerlere yakın işlenmesi halinde ceza yarı oranında artırılır (188/4).
- Suçun üç veya daha fazla kişiyle işlenmesi halinde ceza yarı oranında, örgütlü işlenmesi halinde bir kat artırılır (188/5).
- Uyuşturucu verilen kişinin çocuk olması halinde alt sınır 15 yıl olur (188/3).
- Hafifletici Nedenler (Etkin Pişmanlık – TCK 192): Failin suçu ortaya çıkarmasına veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına yardım etmesi halinde cezasında önemli ölçüde indirim yapılabilir, hatta ceza verilmeyebilir.
Örnek Bir Hesaplama (Basit Ticaret Suçu):
Diyelim ki TCK 188/3’ten 10 yıl hapis cezası alan ve 2020 sonrası suçu işlemiş bir kişi olsun. Koşullu salıverilme oranı 3/4 olduğu için, bu kişi normal şartlarda:
10 yıl * (3/4) = 7.5 yıl (90 ay) cezaevinde kalması gerekecektir. İyi halli olması durumunda bu sürenin sonunda şartlı tahliye olabilir.
Önemli Notlar:
- Bu sadece basit bir örnektir. Gerçek yatış süresi, yukarıda belirtilen birçok faktöre bağlı olarak değişir.
- Adli para cezası hapis cezasından ayrı olarak verilir ve ödenmemesi durumunda hapse çevrilebilir.
- Denetimli serbestlik hükümleri de yatış süresini etkileyebilir.
Kesin bilgi için bir avukata danışmanız en sağlıklısıdır. Bir ceza avukatı, somut olayın detaylarını inceleyerek tahmini yatış süresi hakkında daha doğru bir bilgi verebilir.